Spaanse wijn voor beginners
Wereldwijd is Spanje de derde grootste wijnproducent. Qua oppervlakte is Spanje zelfs het allergrootste wijnland. En ook het grootste wijngebied ter wereld vinden we in Spanje. Elke Spaanse regio, van noord tot zuid, van het vaste land tot de eilanden, kent zijn eigen wijngebieden en unieke kenmerken. Dat maakt dat je in elke Spaanse uithoek van een lokaal wijntje kunt genieten. Zou het daarom niet fantástico zijn als je over wat basiskennis beschikt om nog meer te kunnen genieten, op vakantie of in eigen land? Met informatie over de belangrijkste Spaanse wijngebieden en druivensoorten én tips voor de beste betaalbare wijnen in Nederland helpen we je alvast op weg. ¡Salud y disfrute!
Spaanse toppers in eigen land
Wat zijn de beste wijnen die je momenteel in Nederland kunt kopen voor minder dan 10 euro? We zetten ze per Spaanse regio - tinto y blanco - voor je op een rijtje - listo!
We beginnen met een mooie en wel zeer betaalbare Rioja kennismaking. In de Aldi vinden we voor minder dan vijf euro (!) de Rivallana Crianza 2021. Van het Engelse wijnmagazine Decanter krijgt ze 90 punten mee: "Rijpe rode vruchten en kruidige aroma's. Er is een gevoel van mineraliteit in de mond met een krijtachtige touch. Eindigt met een vleugje zoete eik en donker fruit." Zelfs voor het prestigieuze Ribera del Duero valt tegenwoordig voor minder dan 10 euro bij Nederlandse wijnzaken en supermarkten genoeg te scoren. Een van de beste voorbeelden is de Protos Roble 2023 die je bij de AH vindt. Zoek je een minder bekende Spaanse regio? Probeer dan eens de krachtige Navarra-wijn Tiempo & Tierra Crianza 2019 met de druiven Cabernet Sauvignon, Merlot en Tempranillo. Voor minder dan 5 euro op te halen bij Jumbo. Goede wijnzaken kunnen ook gedaan worden in Calatayud, een subregio van het wijngebied Aragón. Probeer bijvoorbeeld de Andrès Alonso Selección 2022 - voor een kleine 10 euro te koop bij Plus. Hamersma geeft een volle negen: "gedistingeerd, droppig en juicy met blauwe bessen, bramen en een kaneelstokje". Een wijn uit Valencia - subregio Utiel-Requena - die zich al sinds 2015 manifesteert is de Niche de Torre Oria. Met de druiven Petit Verdot en Merlot een zeer originele keuze, door de Volkskrant met een 9 beloont. Bij de HEMA vind je tegenwoordig de 2020 editie. Bij deze winkel vinden we eveneens de Neleman Cabernet Sauvignon Monastrell 2021. Een opmerkelijk lichte Valencia-topper, met in de hoofdrol de cabernet sauvignon, die van Hamersma een kleine 9 krijgt.
En dan snel door naar de Blancos. Te beginnen met een Rueda, de bekendste Spaanse witte wijn. Een aangename en voordelige kennismaking (nog onder de 5 euro!) is de Señorio de Sarría Verdejo 2021. Deze koop je bij Gall & Gall. 'Volbloed Rueda voor een vriendenprijsje', zegt Hamersma treffend. Ook Galicië blinkt uit in witte wijnen. Pagos del Galir uit 2021 - afkomstig een onbekend gebied landinwaarts gelegen boven Portugal, Valdeorras - is een zeer toegankelijke en aangename zomerwijn. Hamersma beloont hem met een kleine negen: 'Een wijn met de weelderige statuur van een luxe chardonnay, maar dan met pit en specerijen.' Bijzonder in deze wijn is ook de druif Godello, die je maar heel weinig tegenkomt bij een Spaanse witte wijn. Een prachtwijn uit Castilla y León en de Plus is de Andrès Alonso Verdejo & Albillo 2024. Hoofdrollen voor de bekende Verdejo en de onbekende Albillo. 'Vroegbloeier met lage rendementen. Dat levert kwaliteit op. Al helemaal als je het aanplant op kalksteen. Direct ook de verklaring voor zijn uitzonderlijke frisheid.', zegt Hamersma erover.
Handig om te weten over Spaanse wijnen
Als je een fles Spaanse wijn voor je hebt staan, kijk dan eens goed naar het etiket. Zie je Denominación de Origen staan? DO is een officiële kwaliteitsgarantie waarvan Spanje er ruim 60 telt. Een enorm aantal en zeer rijk aan variëteit. De hoogste DO-status kennen Rioja en Priorato: Denominación de Origen Calificada (DOC). Zegt dat etiket en DO alles over de kwaliteit van de Spaanse wijn? Nee, zo eenvoudig is het natuurlijk niet. Je zult wijnen met DO-status tegenkomen die niet goed zijn en wijnen zonder DO certificering die bijzonder goed smaken. In Spaanse restaurants zul je ook smakelijke huiswijnen tegenkomen zonder ook maar enig etiket op de fles en daarvoor geldt hetzelfde. Naast DO kun je in Spanje ook de kwalificatie Vino de la Tierra tegenkomen. Dit is een aparte categorie wijnen waarvoor minder strenge regels gelden. Maar laat je ook niet afschrikken door deze 'lagere' kwalificatie. Het kunnen mooie wijnen zijn die in Spanje veel status genieten.
Wat geografische kennis komt natuurlijk ook goed van pas bij Spaanse wijnen. In het uitgestrekte Spanje bepaalt het klimaat, niet in de laatste plaats de zon, en de hoogte voor een aanzienlijk deel de (volle) smaak van de wijn. Bedenk dat Spanje van alle wijnlanden het meest bergachtig is. De hoogtes zorgen voor spannende en geconcentreerde Spaanse wijnen én dat proef je volop! Geografisch kunnen de Spaanse wijngebieden op het vaste land grofweg als volgt onderverdeeld worden: het noorden, het oosten, het zuiden en de centrale gedeeltes van Spanje. Elk gebied kent zo z'n eigen specifieke kenmerken. Een rode wijn uit het regenachtige Galicië of een tinto uit het warme Granada, een verschil van dag en nacht. Terugkomend op Spanje als grootste wijnland ter wereld als we kijken naar de oppervlakte. Waarom produceert Spanje dan niet de meeste wijn ter wereld? Dat heeft vooral te maken met de genoemde hoogtes wat het verbouwen van wijn compliceert. Ook de extreme klimatologische omstandigheden spelen een grote rol wat intensieve aanplanting vaak niet mogelijk maakt. 
De ouderdom van de wijn mag natuurlijk niet onvermeld blijven. Hoe dat werkt in Spanje? Meestal wordt uitgegaan van de volgende vier gradaties: Jóven (jonge wijnen), Crianza (op fust gerijpt), Reserva (minimaal twee jaar gerijpt) en Gran Reserva (minimaal vijf jaar gerijpt). Of een oude wijn beter is dan een jonge wijn? Nee, dat is vooral een kwestie van smaak. Sterker nog, de laatste jaren winnen soepele jonge wijnen aan populariteit in Spanje. Over ouderdom gesproken. Wist je dat in Spanje al sinds de tijd van de Feniciërs wijn werd verbouwd?
En last but not least de Spaanse druiven. Want die bepalen een aanzienlijk deel van de smaak. Het is goed om te weten dat Spanje honderden inheemse druifsoorten telt. Van de oer-Spaanse (blauwe) druivensoort Tempranillo tot en met druifsoorten op de Canarische Eilanden die elders in Europa niet meer voorkomen. Voorbeelden van bekende witte Spaanse druiven? Dat zijn de Verdejo en de Airén. Bedenk dat er in Spanje ook volop gewerkt met druiven die hun oorsprong buiten Spanje hebben. Zo kom je bij Spaanse wijnen vrij vaak de Syrah en de Cabernet Sauvignon tegen. Wat kennis van het Spaans komt altijd van pas, ook bij wijnen! We geven je alvast een tip. Tinto staat in het Spaans voor een rode wijn (en dus niet rojo!) en blanco voor een witte wijn. Vino tinto, por favor!
Spaanse rode druivenrassen
De bekendste Spaanse druif is zonder twijfel de Tempranillo. Tot de karakteristieken van de vroeg rijpende Tempranillo behoren haar dikke schil en bovengemiddelde tannines. Omdat de robuuste Tempranillo druiven resistent zijn tegen oxidatie kunnen ze langer bewaard worden. In warmere Spaanse gebieden worden de Tempranillos doorgaans omschreven als fruitig en vlezig en in koelere Spaanse gebieden juist als elegant. De Tempranillo kom je in Spanje in verschillende benamingen tegen. In Ribera del Duero heet ze 'Tinto', in La Mancha 'Cencibel' en in Catalonië spreken ze liever van 'Ull de Llebre'. Goed om te weten tijdens warme zomers voor wie houdt van koele rode wijnen. Een Tempranillo-wijn is geschikt om in de koelkast te bewaren.
Een andere prominente Spaanse blauwe druif is de Garnacha. Zelfs de meest verspreide blauwe druif van Spanje. In tegenstelling tot de Tempranillo heeft deze bleke druif minder tannines en een lager zuurgehalte. De Garnacha ontwikkelt zich goed in droge en warme gebieden. Qua smaak worden Garnacha wijnen vaak omschreven als fruitig, sappig, zoet, zwoel en expressief. Ook de Garnacha kent verschillende benamingen. In het Catalaanse Terra Alta spreken ze bijvoorbeeld van de 'Garnatxa Negra'. De Garnacha komen we ook vaak tegen als component in Rioja wijnen. Het is een druif die minder geschikt is om langer te bewaren.
Nog zo'n typische Spaanse blauwe druif: Monastrell. Deze komen we met name tegen in Alicante en Murcia. De Monastrell, vaak in combinatie met andere druiven als de Syrah en de Garnacha, levert doorgaans fruitige en bovengemiddeld alcoholrijke wijnen op. Verder staat ze garant voor donkere en aromatische wijnen. De Monastrell kan venijnig en uitgesproken zijn maar in de vorm van een blend juist ook heel gebalanceerd en soepeltjes.
De Mencía vinden we vooral in het regenachtige Galicië en het aangrenzende Bierzo. Deze blauwe druif met z'n dunne schil kent relatief weinig tannines. Dat levert doorgaans lichtere rode wijnen op die tegelijkertijd over voldoende power beschikken. Niet zonder reden wordt de Mencía wel vergeleken met de Cabernet Franc, een lichtere variant van de Cabernet Sauvignon en de Pinot Noir.
Natuurlijk is dat maar een kleine greep uit het enorme arsenaal aan Spaanse rode druiven. Zo is er bijvoorbeeld ook de Graciano die verbouwd wordt in Rioja. Kenmerkend voor deze druif is haar dieprode kleur en een sterk aroma. Of de Cariñena, één van de meest geplante blauwe druivensoorten wereldwijd. Deze druif is afkomstig uit het gelijknamige Spaanse wijngebied dat ten zuiden van Zaragoza is gelegen.
Spaanse witte druivenrassen
De aromatische Verdejo geldt als één van de beste Spaanse witte druivenrassen. De beroemde Ruedawijnen - zeer aromatisch, fruitig, zacht en fris - worden gemaakt van de Verdejo. Een van de geheimen is dat de Verdejodruif met haar ruwe schil goed bestand is tegen extreme weersomstandigheden. De Verdejo groeit vooral in Rueda maar is ook terug te vinden in andere streken. Vooral de fruitigheid - citroen, meloen, ananas, etc - maken de Verdejo een wereldtopper.
En dan de Albariño uit Galicië die met de dag in aanzien lijkt te stijgen. Deze Galicische topper die magistraal met zeevruchten combineert is inmiddels ook ver buiten Spanje doorgebroken. Neem maar eens een kijkje op een willekeurige kaart van een beter Nederlands (vis)restaurant en je komt hem tegen. De Albariño staat voor frisse en geraffineerde witte wijnen die formidabel combineren met schaaldieren en vis.
Een andere prominente Spaanse witte druif is de Viuara, ook bekend als de Macabeo. Deze druif vinden we veel terug in wijnen met een lage zuurgraad, bedoeld om vroeg te consumeren. De Viura, met een vrij neutraal karakter, komen we veel tegen in regio's als Rioja, Catalonië en Navarra.
Maar wat is nu de meest gebruikte Spaanse witte druif? Dat is toch echt de Airén. Niet alleen in Spanje maar ook wereldwijd. We komen hem in groten getale tegen in de wijnstreken La Mancha en Valdepeñas, bepaald niet de kleinste wijngebieden. Met haar aroma's van appels, citrus en peer zijn deze heldergele wijnen doorgaans heel toegankelijk. Een aanrader voor niet wijnfanaten die een soepele ongecompliceerde wijn wel kunnen waarderen.
Rioja: de beroemdste Spaanse rode wijn
Met afstand de bekendste Spaanse wijn: Rioja! Ze geldt dan ook als één van de beste wijnstreken van Europa. Als eerste Spaanse wijnregio met de DO-status én de DOC-status, de allerhoogste kwalificatie in Spanje, geniet Rioja veel status in Spanje. En dat merk je in restaurants en tapasbars waar Rioja prominent op de kaart prijkt en in de regel als wijn per glas wordt geserveerd. Maar ook in Nederland is de Rioja niet te missen in wijnzaken en restaurants. En ook in supermarkten zijn de Riojas goed vertegenwoordigd, niet zelden vriendelijk geprijsd.
Het wijngebied Rioja vinden we op ongeveer 100 kilometer ten zuiden van de Atlantische Kust en de Franse grens. De Riojastreek als geheel kent een aantal condities die ideaal zijn voor de wijnbouw. Zo wordt het onstuimige weer van de Atlantische noordkust (oceaanwinden en -regen) afgeweerd door een bergketen. Verder zijn de hoogtes, de aanwezigheid van de Ebro en de klei-kalkbodem buitengewoon gunstig voor het produceren van topwijnen. Daarnaast kent de Atlantisch beïnvloede wijnregio een relatief mild klimaat voor Spaanse begrippen.
Rioja bestaat uit drie wijngebieden: Rioja Alta, Rioja Alavesa en Rioja Baja. Kort door de bocht komen de beste Riojawijnen uit Rioja Alta. Daar, in het westelijk deel, vinden we ook de bekende wijnplaats Haro. Naast gezellige wijncafés kun je er rondleidingen volgen bij verschillende gerenommeerde bodegas die rondom het stadje liggen. Een ander Rioja wijnbolwerk dat eveneens is gelegen in Rioja Alta is het centraal gelegen Logroño. Ook hier een verscheidenheid aan bodegas en zaakjes voorhanden om te leren en te genieten van de kwalitatieve Riojawijnen.
Voor de vermaarde rode Rioja is de Tempranillo met afstand de belangrijkste druif. Vaak wordt ze gecombineerd met de Garnacha (zorgt voor kracht) en in mindere mate met de Mazuelo (zorgt voor robuustheid en kruidenaroma's) en de Graciano (zorgt voor aanvullende aroma's). Waar Rioja vooral bekend stond om haar lange rijpingsproces in eiken vaten (dus oude wijnen) zijn nu vooral de jonge en fruitige Riojawijnen in trek.
Ribera del Duero: beste Spaanse wijngebied van de laatste jaren
120 kilometer boven Madrid vinden we de prestigieuze wijnstreek Ribera del Duero. Letterlijk: Oever aan de Duero. Goed voor 20.841 hectare wijngaarden omvat ze delen van de provincies Burgos, Valladolid, Segovia en Soria. Met circa 200 zijn in dit gebied een select gezelschap bodegas actief wat ongetwijfeld bijdraagt aan haar kwaliteit. Ribera del Duero produceert hoofdzakelijk tintos (97% van de productie). Het restant wordt gevormd door roséwijn die drie procent voor z'n rekening neemt. Ribera del Duero is niet de eerste de beste wijnstreek van Spanje. Sterker nog, het is tegenwoordig de meest bewierookte wijnregio van Spanje. Maar Ribera del Duero gaat al wat jaartjes mee. Zo was Winston Churchill al een grote fan. Opvallend genoeg verwierf het wijngebied pas in 1982 de DO status.
Het geheim van de Ribera del Duero wijnen? In de eerste plaats het extreme klimaat. Negen wintermaanden met temperaturen die 's nachts kunnen dalen tot wel 20 graden onder nul. En dan ook nog eens drie zeer hete zomermaanden met grote temperatuurverschillen gedurende dag en nacht. In de tweede plaats is de hoogte een factor van betekenis; gemiddeld zo'n 750 meter voor het Ribera del Duero gebied als geheel. In de derde plaats is er de druif. De Tinto Fino, de lokale benaming van de Tempranillo, heeft zich perfect weten aan te passen aan de karakteristieken van het Ribera del Duero gebied. Deze Tinto Fino is goed voor circa 95% van de Ribera del Duero wijnen, en wordt ook gecombineerd met de Cabernet Sauvignon, Malbec en Merlot. En als vierde factor is er de innovativiteit van de wijnmakers van Ribera del Duero. Deze vier factoren tezamen, in combinatie met nog veel meer geheimen, maken de veelgeprezen volle, fruitige en complexe smaken van de Ribera del Duero.
Rueda: hofleverancier van de bekendste witte Spaanse wijnen
Rueda staat bekend om z'n prachtige fruitige witte wijnen die tot de beste van Spanje worden gerekend. Fransoos Ilja Gort is ook enthousiast: 'Gevaarlijke wijn. Veel te lekker: sinaasappel, grapefruit, kruisbessen: de volledige fruitmand, maar dan in wijnvorm.'
DO Rueda bevindt zich in de provincies Valladolid, Segovia en Ávila aan de oevers van de Duero op twee uur rijden van Madrid. Het succes van Rueda is van recente aard en mede toe te schrijven aan een innovatieve samenwerking tussen het gerenommeerde Riojahuis Marquéz de Riscal en een Franse professor. Het wijngebied Rueda kent een klimaat van hete zomers en koude winters. De grote verschillen tussen de dag- en nachttemperaturen dragen bij aan een heerlijke frisheid en aroma. Ook de kiezelbodems dragen bij aan haar aromatische smaak.
Afkomstig uit Rueda is de Verdejo met afstand de belangrijkste Rueda-druif. Minimaal voor de helft moet die bestaan uit Verdejo, maar liever nog meer! Verder kun je in Rueda-wijnen ook de inheemse Viura en de Rueda Sauvignon Blanc tegenkomen. Wie van fruit houdt, zit sowieso gebakken met Rueda: peer, appel, limoen, perzik, je kunt het allemaal proeven. Goed om te weten, de Rueda drink je zo jong mogelijk.
Galicië: sublieme frisse witte wijnen en lichtere rode wijnen
Groen en regenkampioen, dat is Galicië in het uiterste noordwesten van Spanje. Galicië staat vooral bekend om zijn aromatische en frisse witte wijnen met de Albariño in de hoofdrol. Maar Galicië waar de zon landinwaarts ook kan schijnen, heeft nog heel wat meer in petto waaronder ook verrassende rode wijnen.
De beste witte wijnen uit Galicië komen uit Rías Baixas. Te verdelen in vijf subgebieden: Valle del Salnés, Condado de Tea, El Rosal, Sotomayor en Ribera del Ulla. Onthoud vooral het hoog aangeschreven Valle del Salnés, die we vinden in een koude subzone in de omgeving van het stadje Cambados aan de rotsachtige westkust van Galicië. Het gure zeeklimaat in combinatie met de bodem van kalk, krijt en graniet zorgen voor een unieke Atlantische zilte smaak. In het bescheiden Cambados in zuidelijk Galicië kun je verschillende bodegas bezoeken om het een en ander te proeven.
Een ander bekend Galicisch wijngebied is Ribeira Sacra. In het bijzonder vanwege haar zeer pittoreske en steile terrassen waar al sinds de Romeinse tijd wijn wordt verbouwd. Dit uitgestrekte wijngebied bevindt zich ten zuidoosten van Santiago de Compostela aan de oevers van de rivieren Cabe, Sil en de Miño, het zuidelijk deel van de provincie Lugo en het noorden van de provincie Ourense. Prachtig om door heen te rijden. Aangekomen in het binnenland van Galicië vinden we meer rode wijnen met de Mencía in de hoofdrol. Deze fijne rode druif vinden we ook in het meer oostelijk gelegen wijngebied Valdeorras dat grenst aan de regio Castilla-León.
Mooie Mencíawijnen vinden we overigens ook buiten de grenzen van Galicië. We maken dan een uitstapje naar het opkomende wijngebied Bierzo in de provincie León, een overgangsgebied tussen de lichtere wijnen van Galicië en de zwaardere Duerowijnen. De rode wijnen van Bierzo kunnen voor Spaanse begrippen verrassend licht zijn. 
Catalonië: duurdere kwaliteitswijnen en cava
Catalonië is één van de toonaangevende Spaanse wijnregio's. Goed voor 11 DO-gebieden waar rood, wit, rosé en cava van hoge kwaliteit worden geproduceerd. Het Catalaanse wijngebied staat bekend om zijn innovatie en ondernemersgeest. Hoewel de regio verschillende klimaatzones telt, worden de wijngebieden gedomineerd door een Mediterraan-continentaal klimaat. Een andere troef van Catalonië is natuurlijk haar cava. De Spaanse 'champagne', ook in Nederland meer dan goed ingeburgerd, wordt gemaakt van de typische cava-druiven Macabeo, Parellada en Xarel·lo.
Gelegen in de provincie Taragona geldt Priorat als het best aangeschreven Catalaanse wijngebied. En dat blijkt wel uit de allerhoogste Spaanse status die ze geniet: DOC. Gemaakt van de Garnacha Tinta, Garnacha Peluda, Cariñena, Syrah en Cabernet Sauvignon staan de Priorat-wijnen bekend om hun verfijndheid, finesse en een complexe en volle smaak. De zeer aromatische druiven zijn te danken aan de vulkanische bodem, zon en droogte.
Geografisch en kwalitatief verwant aan Priorat is het wijngebied Montsant. De prijs is niet verwant, want meestal een stukje vriendelijker dan haar beroemde buurman. Dat er betaalbare en kwalitatieve wijnen uit Catalonië komen bewijst Mas Picosa De Flor en Flor 2020 van het wijnhuis Celler de Capçanes. Je betaalt bij Henri en Bloem voor deze evenwichtige fruitbom maar 8,95 euro.
Het meest zuidelijke en hoogstgelegen wijngebied van Catalonië? Dat is Terra Alta in Tarragona nabij het Aragonese Zaragoza en Teruel. Hier worden mooie wijnen gemaakt van de Garnacha, die hier bekend staat als Garnatxa Negra. Een van de meest bekende, innovatieve, groene en ook commerciële wijnhuizen van Spanje is Torres. Ook in Nederland geen onbekende. In Catalonië (ze zitten ook buiten Spanje) zijn ze gevestigd in Pacs del Penedès. Dat is de hoofdstad van het wijngebied Penedès, dat zich deels in de provincie Barcelona en deels in de provincie Tarragona bevindt. Een bezoek aan dit fraai gelegen wijnbedrijf is zeker een aanrader.
En dan is er ook nog de DO Catalunya, een kwalificatie die bedoeld is voor een aantal bodega's die niet deel uitmaken van andere Catalaanse DO's.
Navarra: rosé en vooral krachtige rode wijnen
Grenzend aan Rioja moet Navarra welhaast mooie wijnen opleveren. De vrij onbekende wijnregio staat vooral bekend om z'n roséwijnen, maar tot de huisspecialiteiten behoren ook krachtige rode wijnen en soms ook verrassende witte wijnen. De wijnstreek Navarra loopt vanaf het zuiden van Pamplona helemaal door tot de rivierbekken van de Ebro, goed voor 11.000 hectare.
Navarra laat zich onderverdelen in vijf subgebieden: Valdizarbe (noordelijk), Tierra Estella (centraal oostelijk), Ribera Alta (centraal zuidelijk), Baja Montaña (noordoostelijk) en Ribera Baja (zuiden van Navarra). Het klimaat en de wijnen van deze gebieden kunnen behoorlijk verschillen, maar wat ze met elkaar gemeen hebben is een vruchtbare bodem. Een uitzondering hierop vormt de Ribera Baja die minder goede condities kent. Navarra produceert hoofdzakelijk jóvenes en in mindere mate crianzas. Een bekend Spaans wijnhuis uit de Navarra regio dat al ruim 300 jaar bestaat, is Chivite.
Aragón: krachtige rode wijnen met prima prijs-kwaliteitsverhouding
Wie mooie Spaanse wijnzaken willen doen als het gaat om prijs en kwaliteit gaat in de wijnregio Aragón slagen. Veel minder bekend dan Rioja en Ribera del Duero maar de wijnen doen weinig onder. De wijnen uit Aragón zijn doorgaans rood én krachtig en vaak bovengemiddeld mooi geprijsd. Aragón is dan ook zeer uitgestrekt, lopend van de Spaanse-Franse grens helemaal door tot Valencia. Ze herbergt vier DO's: Somontano, Campo de Borja, Cariñena en Calatayud.
Het bekendste wijngebied van Aragón is Somontano. Te vinden in de noordelijke provincie Huesca waar circa 25 wijnmakers actief zijn. Bekende tinto druiven voor de Somontano zijn Tempranillo, Cabernet Sauvignon, Merlot, Garnacha en Syrah. Voor de blancos zijn dit o.m. Macabeo, Garnacha Blanca, Alcañon en Cardonnay. Een tip voor een rode wijn uit Somontano? Probeer bijvoorbeeld de Sommot Varietales 2019 voor een kleine 10 euro waarvoor je een blend van drie druiven krijgt: Tempranillo, Syrah, Merlot. "Volle, complexe smaak vol rijp zwart fruit, kersenjam, witte peper en mokka. Mondvullend glas wijn!" Een witte wijn uit Somontano? Ga dan bijvoorbeeld voor de Viñas del Vero Luces 2019 met daarin de druiven Chardonnay, Macabeo en Sauvignon Blanc. "Sappig met de smeuïge smaak van perzik en het opwekkende van citrusfruit". En dat voor slechts 3,99 euro bij de Albert Heijn.
In het westelijk deel van de regio Aragón vinden we het wijngebied Campo de Borja dat sinds 1977 de DO-status draagt. Gekenmerkt door een extreem continentaal klimaat bevindt het gebied zich tussen de Ebro en de Sierra de Moncayo. Verbouwd op hoogtes van 350-700 meter zijn de wijnen van Campo de Borja te kwalificeren als fruitig, stevig en krachtig. Tinto druiven van Campo de Borja zijn o.m. de Tempranillo, Garnacha, Syrah en de Cabernet Sauvignon. Voor de blancos zijn dit de Moscatel de Alejandría, Chardonnay en de Macabeo. In het kader van de budgetwijnen is de Viña Temprana Tempranillo 2020 zeker een aanrader. Hij was op een zeker moment voor minder dan 3 euro op te halen bij AH...en dan heb je gewoon een mooie en originele Spaanse wijn op de tafel staan!
De oudste wijnregio van de regio Aragón is Cariñena waar men al sinds 1932 DO wijnen maakt. Uit de DO Cariñena, ten zuiden van Zaragoza gelegen, is de gelijknamige Spaanse druif afkomstig. Vreemd genoeg wordt de Cariñena hier maar weinig gebruikt in tegenstelling tot de wijnstreken Rioja en Cataluña waar ze er wel raad mee weten.
Gelegen ten zuidwesten van Zaragoza is Calatayud een relatief onbekende en tegelijkertijd een kwalitatieve wijnregio. Gekenmerkt door hoge bergketens en rivierdalen waar wijnstokken op ruim 1000 meter groeien. De garnacha domineert de pittige rode wijnen, maar ook de tempranillo en de syrah doen hier goed werk.
Castilla y León
Het gebied Castilla y León bevindt zich ten noordwesten van Madrid. Je vindt er een aantal gerenommeerde DO-wijngebieden als Toro, DO Bierzo en in het bijzonder DO Ribera del Duero. En als we het hebben over Spaanse krachtpatsers (een term die voor Spaanse wijnen nog weleens wordt gebezigd) dan zijn de befaamde Toro wijnen zeer representatief te noemen. Naast Do's komen uit dit gebied ook interessante wijnen met de kwalificatie Vino de la Tierra de Castilla y León. Hoewel strikt genomen een lagere kwalificatie worden er vaak verrassend goede wijnen geproduceerd in veelal onbekende subregio's. Voor de liefhebber zeker aantrekkelijk, ook gezien de prijs-kwaliteitsverhoudingen
La Mancha: grootste wijngebied ter wereld
Verrassend: het relatief onbekende La Mancha is het grootste wijngebied ter wereld. De productie is goed voor ergens tussen de 400.000 en 600.000 hectare aan wijngaarden! De wijn wordt geproduceerd in Toledo, Albacete, Cuenca en Ciudad Real. Deze provincie maken allemaal deel uit van de Spaanse regio Castilië-La Mancha. Te bedenken dat nog niet zo lang geleden La Mancha vooral bekend stond om z'n bulkwijn. Dat is inmiddels anders, want haar wijnen weten het koninklijke paleis te Madrid te bereiken. Het Mancha-wijngebied wordt gekenmerkt door zeer hete maar ook ijzige winters. Maar ondanks deze extreme omstandigheden worden er dankzij moderne technieken frisse en uitgesproken wijnen gemaakt.
De rode Mancha-wijnen hebben een eigen smaak waar je een beetje van moet houden. Of zoals Harold Hamersma een Mancha-wijn omschrijft: 'Het is een stijl. En ik moet meteen zeggen: niet de mijne. Maar ik ken horden met liefhebbers die van deze steil achteroverslaan.' Veelvoorkomende blauwe druiven zijn de Cencibel (een regionale variant van de Tempranillo), de Garnacha en de Cabernet Sauvignon. Ook gecombineerd leveren deze mooie wijnen op. Onderdeel van La Mancha kent Valdepeñas een eigen DO. Zelfs de tweede grootste van Spanje naar volume. De gronden bevinden zich op hoogtes van 700 meter. De wijn bezit ook specifieke kenmerken dankzij de extreme temperatuurverschillen die variëren van min 10 tot 40 graden. Valdepeñas staat bekend om zijn rode reservas en gran reservas vaak gemaakt van de Cencibel. Een bekende witte Mancha-druif is de Airén. De witte Manchawijn is doorgaans heel toegankelijk. Sterker nog: ook bij mensen die minder met wijn hebben, gaat die als een breezer naar binnen.
Valencia en Alicante: fruitige volle wijnen
Best verrassend, Valencia is het tweede grootste wijngebied van Spanje. Zelfs goed voor circa 30% van de totale Spaanse productie. Valencia kent dan ook een zeer oude wijntraditie wat helemaal teruggaat tot de Griekse periode. Het wijngebied en de regio Valencia bestaat uit drie DO-gebieden: Valencia, Alicante en Utiel-Requena.
Het onderschatte Alicante produceert mooie fruitige wijnen. Niet zelden met een hoog tanninegehalte en alcoholpercentage dankzij de zon en de venijnige Monastrell-druif. Bij de Alicante-wijnen kom je vaak de Monastrell tegen, al dan niet gecombineerd met 'hulpdruiven' als Syrah, Garnacha, Tempranillo, Bobal en de Cabernet Sauvignon. Alicante is een zeer vruchtbare streek waar naast druiven ook amandel, honing en tal van fruitsoorten gretig groeien. Het fruitige karakter van de regio proef je volop in haar wijnen. De Alicante wijnstreek bestaat uit twee zones. Tussen de regio's Castilla-La Mancha en Murcia rondom het bergplaatsje Villena bevindt zich het wijngebied Vinalopó. Gelegen aan de noordkust van Alicante bij Denia bevindt zich het wijngebied La Marina waar vooral met de witte Moscatel de Alejandría wordt gewerkt. Wist je dat Alicante al eeuwen bekendheid geniet om haar Fondillón? Een hoogwaardige desertwijn van minimaal 16% alcohol gemaakt van de Monastrell.
Landinwaarts in de westelijke zone van de regio Valencia op een hoogte van 600-900 meter vinden we de grootste van de drie Valencia wijnzones: Utiel-Requena. De naam verwijst naar de plaatsen Utiel en Requena. Deze DO behoort tot de Spaanse wijngebieden met de meest extreme klimatologische omstandigheden. Grote temperatuurverschillen tussen de zomer- en de wintermaanden plus vorst en hagelsteen in de winter - vaak een fijn recept voor interessante wijnen! Voor de rode wijnen wordt vooral gewerkt met de Tempranillo, Garnacha en in het bijzonder de Bobal. De laatste neemt circa 80% van de wijngaarden voor zijn rekening.
In 1957 verkreeg Valencia haar DO status, maar al heel lang daarvoor verbouwden Romeinen en zelfs Grieken hier wijnen. Toch is Valencia voor het grote publiek een vrij onbekende wijnregio die uit vier gebieden bestaat: Valentino (noordwestelijk deel Valencia; 175-550 meter); Alto Turia (ten westen van Valentino; 700-1100 meter); Moscatel (ten westen van Valencia; 100 meter) en Clariano (ten zuiden van Valencia; 350 meter). Rode wijnen drink je bij voorkeur jong in Valencia. Maar de regio heeft de afgelopen kwalitatieve stappen gezet. Dat wil zeggen dat er ook steeds betere crianzas worden gemaakt. In Valencia drink je ook uitstekende droge, fruitige witte wijnen.
Murcia: expressieve, fruitige en alcoholrijke wijnen
Voor de liefhebbers van volle en bovenal fruitige wijnen is Murcia een van de interessantste Spaanse wijnregio's. Want Murcia is de moestuin van Europa en dat proef je volop in haar wijnen! Net als in Alicante is ook in het wijngebied Murcia de hoofdrol weggelegd voor de Monastrell - niet zelden in een blend met de Syrah, Tempranillo, Garnacha en/of de Carbernet Sauvignon. De rode wijnen van het zeer warme en zonnige Murcia zijn expressief, fruitig en alcoholrijk en daar moet je een beetje van houden. Ben je geen liefhebber van de uitgesproken rode Monastrell druif? Probeer dan eens de witte Murciawijnen. Het fruit spat er werkelijk vanaf! Van noord naar zuid telt Murcia telt drie DO gebieden: Yecla, Jumilla en Bullas. Tezamen goed voor meer dan 35.000 hectare wijngaarden.
In het meest noordelijk deel van Murcia tegen Castilië-La Mancha aan vinden we het kleine en opkomende wijngebied Yecla. Haar tintos worden gedomineerd door de onvermijdelijke krachtpatser Monastrell maar ook de Garnacha. Toch zijn de wijnen uit Yecla met haar tannines milder te noemen dan het bijvoorbeeld zuidelijker gelegen Bullas. Tips in Nederland? Probeer de Castaño Ecológico Monastrell. Toegankelijk, prachtig in balans en vrij mild voor een Monastrell uit de regio Murcia.
Gelegen rondom het gelijknamige stadje iets ten zuiden van Yecla vinden we het bekendste wijngebied van Murcia: Jumilla. In menig Nederlandse supermarkt en wijnzaak kun je hem spotten, vaak bovengemiddeld scherp geprijsd maar de ene keer wat beter dan de andere. Goed om te weten voor budgetdrinkers. In Spaanse supermarkten spot je soms al voor 2 euro wijnen uit Jumilla...water is duurder in Spanje.
Het meest zuidelijke en centraal gelegen wijngebied van Murcia is Bullas, een wijnregio die de afgelopen jaren aan kwaliteit heeft gewonnen. De jongste D.O. van de drie, maar in werkelijkheid een zeer oud wijngebied. Door haar ligging in de bergen met koude winters staat Bullas garant voor opvallende en stevige smaken. Daar houd je van of juist helemaal niet - zo simpel is het! Verblijf je in Cartagena? Dan is een uitstapje naar het plaatsje Bullas en haar wijnmuseum een aanrader. Het bescheiden Bullas telt meer dan 200 traditionele wijnhuizen waarvan de meeste stammen uit de 18e en 19e eeuw. Op afspraak kun je ook rondleidingen volgen bij een van de bodegas die zich in een fraai natuurgebied rondom Bullas bevinden. Houd rekening met kleinschaliger, niet toeristische bodegas. Voorbeelden van wijnhuizen om te bezoeken zijn Bodegas del Rosario en het kleinere Bodegas Lavia.
Extremadura: onbekende wijnregio met rijpe rode en witte wijnen
Een van de onbekendere Spaanse wijnregio's is Extremadura. Maar ook deze wijnregio heeft de afgelopen jaar van zich laten horen. Zo werd de 'Habla del Silencio' in 2015 gekozen tot beste tinto Spanje en de 'Habla de Ti' gekozen tot beste blanco van Spanje, beide afkomstig van het wijnhuis Habla. De Extremadurawijnen zijn vaak zacht en rijp van smaak. De Ribera del Guadiana, die zijn DO-status in 1999 verkreeg, is opgedeeld in zes subdivisies: Tierra de Barros, Mantanegra, Ribera Alta, Ribera Baja, Cañamero en Montánchez.
Tierra de Barros is de meest prominente wijnregio van Extremadura en je zult hem daar op vrijwel elke wijnkaart tegenkomen. Zowel de rode wijnen (veel biologisch) als de witte wijnen zijn vaak gemaakt van inheemse druivenrassen. Voor de rode wijnen van Extrema zijn onder meer de Garnacha Tinta, Bobal, Mazuela, Monastrell en de Tempranillo toegestaan. Voor de witte wijnen zijn dit de Alarije, Borba, Cayetana Blanca, Chardonnay, Viura en de Verdejo. Voor wie Extremadura bezoekt, op de wijnkaarten kom je naast de lokale trots Tierra de Barros steevast de kwaliteitswijnen Rioja en Ribera del Duero tegen - niet zelden voor minder dan drie euro per glas! Extremadura is dus ook een fijne regio om te genieten van de beroemde Spaanse toppers maar dan tegen Extremadura prijzen!
Andalusië: verrassende krachtige rode wijnen
Canarische Eilanden: heerlijke vulkanische wijnen maar weinig export
De Canarische Eilanden - op alle zeven Canarische Eilanden vindt wijnbouw plaats - bieden unieke en verrassend goede wijnen. Vooral geproduceerd voor de eigen eilanden, kom je ze maar weinig tegen in Nederland, je drinkt ze dus vooral daar! Karakteristiek voor de Canarische wijnen zijn de verscheidenheid aan microklimaten, de oude wijnstokken, de Atlantische invloeden en bovenal de vulkanische gronden. Bekende Canarische druiven? Dat zijn de Listán Negro en de Listán Blanco.Met ongeveer 7600 ha domineert Tenerife overduidelijk. Het grootste Canarische eiland neemt vijf van de zeven Canarische DO's voor zijn rekening: Valle de la Orotava (noorden), Tacoronte-Acentejo (noordoosten), Ycoden-Daute-Isora (noordwesten), Valle de Güímar (zuidoosten) en Abona (zuiden). Karakteristiek voor Tenerife zijn haar aromatische rode wijnen, niet zelden met de Listán Negro in de hoofdrol. Die vind je vooral terug bij Valle de la Orotava (kom je op het eiland veel tegen) en DO Tacoronte-Acentejo (vaak nog aromatischer). Wit? Probeer dan bijvoorbeeld een droge biologische fruitige volle blanco uit Abono uit de gemeente Vilaflor met de Listán Blanco. Daar liggen zelfs de hoogste wijngaarden van Spanje.
Op een eervolle tweede plek vinden we het bescheiden eiland La Palma, goed voor ongeveer 1273 ha. Bijzonder aan het meest noordwestelijke Canarische eiland is dat je er druivensoorten vindt die uit het vaste land van Europa al eeuwen verdwenen zijn. De druiven hebben hier dus weten te overleven.
Met 755 hectare staat Lanzarote bekend om zijn kwalitatieve witte wijnen. Dankzij de droge vulkanische gronden weet Lanzarote onderscheidende kwalitatieve wijnen te produceren. Onderscheidend zijn ook de wijngebieden die er heel anders uitzien dan gebruikelijk; wijnstokken worden hier in kuilen gepland in een woestijnachtige setting. De bekendste witte druif van Lanzarote is de van oorsprong Griekse druif Malsavía uit het wijngebied La Geria.
Dan volgt Gran Canaria dat met slechts een kleine 500 hectare verrassend goede rode en witte wijnen weet te produceren. De wijngebieden op Gran Canaria bevinden zich vooral in het noordoosten van het eiland tussen Las Palmas de Gran Canaria en Santa Brígrada en op de flanken van de zeer spectaculaire kloof van de Bandama-krater. Deze laatste is een aanrader als uitstapje voor wijn- en natuurliefhebbers waarbij ook verschillende bodegas kunnen worden bezocht.
Sherry is ook wijn
Sherry heeft in Nederland misschien niet de beste reputatie, maar wie in sherrysteden als Jerez de la Frontera is geweest weet wel beter. Tegelijkertijd kan niet ontkend worden dat sherry een afwijkende smaak heeft ten opzichte van de doorgaans makkelijk drinkbare witte wijnen. Wat basiskennis over sherry kan dan ook geen kwaad om goed beslagen ten ijs te komen in de wereld van sherry. De twee belangrijkste druiven voor sherry zijn de Palomino Fino en de Pedro Ximénez. Daarbij is het goed om te weten dat Palomino droge (sherry)wijnen oplevert en de Pedro Ximénez zoete wijnen. En dan de sherrysmaken. De voor sherrybegrippen minder alcoholrijke finos staan voor drogere sherry's, een goede combi met vis. Daar staan de zoetere olorosos tegenover. Met alcoholpercentages van wel 18% laten die zich mooi combineren met zoete nagerechten. En dan zijn er nog de subtiele manzanillas die vooral in de havenplaats Sanlúcar de Barrameda worden geproduceerd. De smaak lijkt op de fino, maar dan met een ziltige smaak en derhalve een nog betere combi met vis - voor de fijnproevers!Spaans combineren met wijn en sherry
Wie van wijn houdt en graag Spaans wil leren, kan twee vliegen in een klap slaan. Als je lessen gaat volgen bij een taalschool in Spanje dan kom je welhaast automatisch in aanraking met Spaanse wijn: bij de lunch, het diner, in een Spaans restaurant of tijdens een tapaskroegentocht met je medecursisten. Maar je kunt nog een stapje verder gaan door deel te nemen aan een speciaal programma of wijnactiviteiten. We zetten een paar taalscholen op een rijtje die wijn in hun activiteitenprogramma hebben. Bij de Baskische taalschool Instituto Hemingway kun je deelnemen aan wijnproeverijen. Wijnproeverijen kun je ook volgen bij taalschool La Casa del Español. Gevestigd in de wijnprovincie Valladolid waar verschillende beroemde Spaanse wijnen hun oorsprong hebben, zoals de Ribera del Duero en de al net zo beroemde witte Rueda.
Terug