Yerba mate: de gezelschapsdrank van Zuid-Amerika

Iedereen die in Zuid-Amerika is geweest heeft ze wel eens gezien. De kleine ronde drinkbekers waaruit met een rietje een soort van groen kruidenmengsel wordt gedronken. Het drinken van yerba mate is in sommige delen van Zuid-Amerika net zo gebruikelijk als het drinken van koffie en thee bij ons, maar toch net even anders. Yerba mag dan populair zijn voor velen buiten het continent is yerba een onbekend fenomeen. Spaanstalige Wereld vertelt je alles wat je moet weten over deze bijzondere Zuid-Amerikaanse gezelschapsdrank.

Wat is yerba mate eigenlijk?

Gemaakt van de gedroogde blaadjes en knoppen van de mateplant is yerba mate een bittere kruidenthee. Ze wordt vooral gedronken in Argentinië, Uruguay, Paraguay en het zuiden van Brazilië. Mate zit boordevol vitaminen en antioxidanten, maar bevat ook een natuurlijk soort cafeïne. Mede daarom is de drank een gezonde vervanging voor koffie of thee. Het typisch Zuid-Amerikaanse kruidenmengsel wordt traditioneel gedronken uit een speciale drinkbeker (kalebas) en opgezogen door een metalen of houten rietje, ook wel een bombilla genoemd. Een dun filtertje aan het einde van de bombilla voorkomt dat de mateblaadjes in het rietje verdwijnen.

Herkomst yerba

De helende werking van yerba mate werd eeuwen terug al in in de bossen van Paraguay ontdekt door de Guaraní indianen. Zij gebruikten de matebladeren niet alleen ter bevordering van hun gezondheid maar geloofden ook dat de kruidendrank hen kracht en moed gaven. Het waren de jezuïeten die de mate verder verspreidden. Zij zagen de drank namelijk als een goede vervanging voor alcohol om overmatige alcoholgebruik van de lokale bevolking terug te dringen. In de loop van tijd heeft yerba mate zich in Zuid-Amerika ontwikkeld tot een niet meer weg te denken fenomeen.

Gewoontes en gebruiken yerba

Populair onder alle lagen van de bevolking is mate is een nationaal fenomeen in Argentinië, Uruguay, Paraguay en het zuiden van Brazilië.  Veel mensen nemen een complete matekit mee voor onderweg, op het werk of tijdens een zonnige dag in het park. Deze matekit bestaat meestal uit een kalebas, bombilla, een pak mateblaadjes en een thermoskan met heet water. Mate wordt thuis bewaard in de yerbera, twee aan elkaar gekoppelde doosjes of potjes gevuld met mateblaadjes en suiker. De traditie is helemaal compleet wanneer het hete water wordt geserveerd uit een zogenoemde pava hornillo (ketel).

Als toerist op doorreis in Zuid-Amerika heb je misschien wel meegemaakt hoe de matebeker wordt doorgeven aan alle aanwezigen, want mate is een echte gezelschapsdrank. En als de mate op is dan wordt die simpelweg bijgevuld met een scheut heet water. Het gezamenlijk drinken van mate staat voor vriendschap en gemoedelijkheid tussen de drinkers. Iedereen deelt daarbij dezelfde beker en hetzelfde rietje. De mate wordt vaak door de gastheer/vrouw (matero) bereid en vervolgens door de gasten bijgevuld. Het eerste kopje wordt in de regel door de matero gedronken omdat deze bitter kan zijn. Vervolgens gaat de mate veelvuldig de cirkel rond totdat deze geen smaak meer heeft.

Bereiding yerba

Mate wordt min of meer altijd op dezelfde wijze bereid. Hoewel de drank meestal warm gedronken wordt, zijn er ook regio's waar men de thee koud drinkt. Kies je voor de warme variant ga dan als volgt te werk. Vul eerst je matebeker voor ongeveer driekwart met gedroogde matebladeren. Hierna maak je met de bombilla een gat in het midden of duw je de mate naar één zijde van de kalebas. Vervolgens giet je het warme water (het water mag niet koken!) in de kalabas. Tenslotte laat je het mengsel een paar minuten tot rust komen. Nu is de mate klaar om op te drinken!