Goed voor bijna een miljoen inwoners ademt Mérida een prettige en ontspannen sfeer. Gekenmerkt door een aantrekkelijk koloniaal centrum met pastelkleurige huizen, gezellige pleinen, nauwe straten, statige boulevards en verscheidene musea kun je in de Witte Stad volop genieten van de lokale exotische gastronomie, cultuur en mezcal. Vanuit de hoofdstad van het schiereiland Yucatán liggen ook nog de wereldberoemde Maya-plaatsen Uxmal en Chichén Itzá binnen handbereik. Afkoelen kan in een van spectaculaire cenotes in de nabije omgeving. Niet alleen de ideale uitvalsbasis voor Yucatán maar ook een van de topsteden van Mexico.
Onafhankelijke hoofdstad van Yucatán
Mérida werd in 1542 gesticht door Francisco de Montejo op de restanten van de Mayastad T'hó. De Maya-gebouwen die de conquistadores aantroffen deden hen denken aan de Romeinse gebouwen in het Spaanse Mérida en daarom gaven ze haar maar dezelfde naam mee als de stad in Extremadura. De bouwwerken werden gebouwd met Maya-stenen waarvan de inscripties in prominente gebouwen als de kathedraal overtuigende bewijzen vormen. Mérida kende een bijzondere positie in het Spaanse rijk omdat ze rechtstreeks orders vanuit Spanje ontving. Daarmee nam ze een onafhankelijke positie in ten opzichte van het centrale gezag in Mexico-Stad. Stadsmuren beschermde Mérida gedurende het Spaans koloniale tijdperk tegen Maya-aanvallen. Deze stadsmuren kwamen ook goed van pas tijdens de Kastenoorlog (1847-1901) toen de oorspronkelijke Maya-bevolking in opstand kwam tegen de machthebbers. Toch moesten de autoriteiten in Mexico-Stad Mérida in die periode te hulp schieten. Dat had een prijs, orders kwamen voortaan rechtstreeks uit de hoofdstad. Aan het eind van de 19e eeuw kwam de productie van henequén opzetten waar Mérida veel garen bij spon. Henequén, een vezelsoort gewonnen van plantensoorten, werd in die tijd veel gebruikt voor de productie van tapijten, manden, touwen en hangmatten. De laatste is tegenwoordig als souvenir populair. Begin 20e eeuw resulteerde de florerende henequén-handel in weelderige herenhuizen en haciendas in de buitenwijken van de stad, een van de toeristische attracties van de stad.
Plaza Grande: het hart van Mérida
Het kloppend hart van Mérida is de Plaza Grande waar in de late namiddag heel de stad lijkt samen te komen. Rondom het centrale plein liggen emblematische gebouwen als de imposante 16e eeuwse kathedraal, zelfs de oudste kerk op het vaste land van het continent Amerika. Aan het plein dat tot de beste van Mexico mag worden gerekend staat ook het pastelkleurige groene Palacio de Gobierno. Neem een kijkje binnen vanwege de educatieve schilderijen van Fernando Castro Pacheco die de bloedige geschiedenis van Yucatán vertellen. Mis evenmin Casa Montejo dat ten zuiden van het plein is gelegen. Stammend uit 1549 vormt het voormalige huis van de stichter van de stad Mérida's oudste gebouw. Een ander sfeervol plein is Parque de Santa Lucía. Elke donderdagavond vindt er een serenade plaats met traditionele muziek en dans uit de regio Yucatán. Een traditie die meegaat sinds 1965. Sowieso zijn er in Mérida vrijwel elke dag culturele activiteiten beleven op een van haar vele pleinen.
Mérida is een moderne en uitgestrekte stad. Tegelijkertijd omvat de stad oude architectuur in Franse stijl. Een goed voorbeeld hiervan is de Paseo Montejo, de meest karakteristieke straat van Mérida. Aan Mérida's eigen Champs-Elysées bevinden zich tal van elegante herenhuizen. Een echo van het welvarende henequén tijdperk. Sommige worden nog bewoond, andere huizen inmiddels banken, musea, restaurants en elegante winkels. In zijn geheel gewijd is aan de rijke Maya-cultuur van Yucatán is het nieuwe Gran Museo del del Mundo Maya met het uiterlijk van een modern voetbalstadion een niet te missen museum in de stad. Tot de charmes van Mérida mogen ook zeker haar parken en tuinen gerekend worden, binnen en buiten de stadsgrenzen.
Culinaire attracties van Mérida
Mérida is zo'n stad waar de plaatselijke gastronomie tot de hoogtepunten horen. Waar te beginnen? Begin je dag op de Mercado de Santa Ana voor een ware Yucatán onderdompeling. Bestel bijvoorbeeld Antojitos Yucatecos (een typische snack uit Yucatán) met een jugo natural (onvervalst tropisch vruchtensap), geen verkeerde aftrap van de dag! Al slenterend door Mérida loop je vroeg of laat tegen een ijszaak aan om kennis te maken met een lokaal maisijsje: helado de elote. Een suggestie voor een ambachtelijke ijszaak? Heladería Colón is een ware topper op ijsgebied en haar ambachtelijk ijs laat zich buitengewoon goed smaken op het terras! En dan is het alweer tijd voor de lunch. Daarvoor zetten we koers naar Chaya Maya. Waarom? Hier serveren ze de klassieker Sopa de Lima die niet mag ontbreken bij je culinaire Mérida onderdompeling. Maar je kunt ook simpel weg bij een straatkraampje iets eten. Probeer de cochinita pibil, een soort van wentelteefje gevuld met kaas en veel meer lekkers, lokaler ga je het niet krijgen!
Haciendas, cenotes en wereldberoemde Maya-plaatsen
Wie nog meer te weten wil komen van henequén kan daarvoor verschillende haciendas in de omgeving van Mérida bezoeken. Het dichtst bij vinden we Hacienda Yaxocopoil. Hoewel deze hacienda waar ooit 400 mensen werkten in verval is geraakt, kent ze een verrassend pittoreske aanblik. In 1864 gekocht door Donaciano García Rejón Mazó en zijn echtgenote Mónica Galera Encalada behoren de originele familiemeubels tot de hoogtepunten. Op 36 kilometer van Mérida vinden we Hacienda Ochil. Tegenwoordig een van de beste hotels van Yucatán, werkelijk een plaatje! Voor de avonturier liggen er in de omgeving van Mérida een aantal fraaie cenotes in het verschiet. Daar kun je zwemmen of zelfs duiken. Wat zijn cenotes? Het zijn grotten of poelen gevuld met water, vaak ondergronds. De meest aantrekkelijke cenotes bevinden zich gewoon in de buurt van Mérida. Zoals Cenotes de Cuzama. Op een steenworp afstand van elkaar gelegen kunnen deze drie cenotes het best per paard en wagen of per fiets aangedaan worden.
Maar de allergrootste toeristische trekpleisters in de omgeving van Mérida zijn toch wel Uxmal en Chichén Itzá. We hebben het natuurlijk over de twee beroemdste Maya-plaatsen van Mexico. Op een uur rijden in zuidelijke richting herbergt het Unesco Werelderfgoed Uxmal complex de fijnste architectuur van de Puuc regio. De Pirámide del Adivino wordt zelfs aangemerkt als de fraaiste tempel van Mexico. Op een kleine twee uur rijden in oostelijke richting komen we uit bij de aller beroemdste Maya-vindplaats van Mexico: Chichén Itzá. Grote bezienswaardigheden vormen de formidabele piramide El Castillo en de grootste balspelplaats van Mexico: Gran Juego de Pelota. Wie op zoek is naar rustiger archeologische plaatsen kan deze vinden aan de Ruta Puuc ten zuiden van Uxmal. Daar vind je Kabah, ooit een van de belangrijkste steden in de regio.