Santillana del Mar wordt steevast aangeduid als een van de mooiste plaatsen van Spanje. Tegelijkertijd is het een dorp die zich met gemak in een middag laat verkennen. In dit middeleeuwse openluchtmuseum zijn namelijk maar twee straten en de populatie bestaat er hoofdzakelijk uit toeristen. Dat maakt dat authentieke bars en restaurants er dun bezaaid zijn. Een bezoek aan Santillana del Mar kun je mooi afsluiten in de beroemde prehistorische grotten van Altamira die ook deel uitmaken van de gemeente.
Dorp van drie leugens
De naam Santillana del Mar suggereert drie begrippen: heilig, vlak en strand. Maar niets van dit alles lijkt waar te zijn! Santillana del Mar ligt namelijk in een weiland en niet aan het strand. Daarnaast is ze niet vlak maar eerder heuvelachtig. En heilig is het dorp al evenmin. Alhoewel, Juliana de Nicomedia ligt er wel begraven. Deze martelares die in de middeleeuwen in heel Europa vereerd werd, vooral in Nederland, werd in 304 onthoofd tijdens de Christusvervolging van de Romeinse keizer Diocletianus. Op 13 februari wordt ze geëerd in zowel de katholieke als de orthodoxe kerk. Haar restanten liggen begraven in de bekendste bezienswaardigheid van Santillana del Mar: Colegiata de Santillana del Mar. Deze 12e eeuwse romaanse kerk trekt niet alleen veel toeristen, maar ook de nodige jonge stelletjes uit alle delen van Spanje die er in het huwelijksbootje stappen.
In perfecte staat
De twee toeristische straten van Santillana del Mara zijn bezaaid met middeleeuwse kerken en stadspaleizen. Een overblijfsel van de welvaart uit het verleden van de 15e tot en met de 18e eeuw. De gebouwen in goudkleurige stenen zijn in perfecte staat en de gemeente doet er werkelijk alles aan om dit zo te houden. Niet zo vreemd als je je bedenkt dat Santillana del Mar letterlijk eet van de toeristen, in meerderheid Spanjaarden. Wie met de auto arriveert, dient zijn auto aan de rand van het dorp te zetten op een van de parkeerplaatsen. Vanaf daar loop je naar het openluchtmuseum, terwijl je onderweg tal van hotels passeert. Je vraagt je wel af waarom zoveel mensen juist hier willen overnachten. Het toeristische dorp laat zich namelijk snel bekijken en een gezellig dorpsleven ontbreekt.Altamira-grotten
Sinds de ontdekking in 1879 door de dochter van een landeigenaar en markies hebben de Altamira-grotten altijd veel bekijks gehad. Niet zomaar een ontdekking want het bleek te gaan om rotstekeningen afkomstig uit het Stenen Tijdperk, ruim 15.000 jaar oud! De laat-paleolithische rotstekeningen van Altamira die tot de mooiste van de wereld worden gerekend, omvatten hoofdzakelijk dieren als herten, bizons en paarden. Daarnaast zijn er ook handafdrukken gevonden. Maar Marcelino Sanz de Sautuola, tevens een amateurarcheoloog, zou tot vijftien jaar na zijn dood moeten wachten voordat de ouderdom van de tekeningen door deskundigen werd erkend. Men dacht zelfs dat ze vervalst waren. Nadat in de jaren 60 en 70 in de vorige eeuw vastgesteld werd dat de grotten te lijden hadden van de stromen bezoekers werd besloten ze te sluiten. Om tegemoet te komen aan de grote vraag werd in 2001 een replica gebouwd door de Spaanse architect Juan Navarro Baldeweg, die nog opvallend veel bezoekers trok. Hoewel niet toegejuicht door onderzoekers konden de echte grotten sinds 2014 weer enige tijd bezocht worden. Inmiddels is de replica die een perfecte kopie vormt van het origineel, weer beschikbaar voor bezoekers.